Ιστορικό Αρχείο - Πολεμικό Μουσείο

Ιστορικό

Το Ιστορικό Αρχείο αποτελεί οργανικό τμήμα του Πολεμικού Μουσείου και έχει συγκροτηθεί από πρωτότυπα έγγραφα ή ποικίλης ύλης τεκμήρια, που περιήλθαν στην κατοχή του μουσείου από δωρεές ιδιωτών ή φορέων, αλλά και κατόπιν επιλεγμένων αγορών. Η θεματική του αρχείου αφορά, κατά κύριο λόγο, την οργάνωση και την πολεμική ιστορία των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων και οι περίοδοι που καλύπτει είναι οι εξής:

• ✓ Ελληνική Επανάσταση 1821
• ✓ Οθωνική περίοδος 1832-1862
• ✓ Περίοδος Βασιλέα Γεωργίου Α΄ 1863-1913
• ✓ Ελληνοτουρκικός Πόλεμος 1897
• ✓ Βαλκανικοί Πόλεμοι 1912-1913
• ✓ Βορειοηπειρωτικός Αγώνας 1914
• ✓ Εθνικός Διχασμός και Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος 1914-1918
• ✓ Μικρασιατική Εκστρατεία 1919-1922
• ✓ Περίοδος Μεσοπολέμου
• ✓ Ελληνοϊταλικός και Ελληνογερμανικός Πόλεμος 1940-1941
• ✓ Κατοχή της Ελλάδας από τον Άξονα και Εθνική Αντίσταση 1941-1944
• ✓ Ελληνική συμμετοχή στις επιχειρήσεις της Μέσης Ανατολής 1942-1944
• ✓ Εμφύλιος Πόλεμος
• ✓ Πόλεμος της Κορέας 1950-1953
• ✓ Μεταπολεμική περίοδος

Ανάμεσα σε άλλα, τα βασικά τεκμήρια που περιλαμβάνει το Ιστορικό Αρχείο αφορούν:

• ✓ Προσωπικά έγγραφα, ημερολόγια και επιστολές πρωταγωνιστών ή άγνωστων προσώπων σε σημαντικές στιγμές της νεότερης ελληνικής ιστορίας.
• ✓ Ημερολόγια, εκθέσεις και διαταγές στρατιωτικών μονάδων.
• ✓ Εφημερίδες του μετώπου.
• ✓ Συνεντεύξεις μαχητών από διάφορες πολεμικές περιόδους.
• ✓ Προκηρύξεις προπαγάνδας.
• ✓ Πλήθος εφημερίδων 19ου  και 20ού αιώνα.

Αυτή την περίοδο το Ιστορικό Αρχείο του Πολεμικού Μουσείου βρίσκεται σε φάση αναδιοργάνωσης και η πρόσβαση στον χώρο του μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο κατόπιν επικοινωνίας με τον υπεύθυνο διαχειριστή της αρχειακής συλλογής.

Φωτογραφικό

Το Πολεμικό Μουσείο διαθέτει πλούσιο φωτογραφικό αρχείο, με πάνω από 35.000 φωτογραφίες, οι περισσότερες εκ των οποίων πρωτότυπες. Το σύνολο του υλικού είναι ταξινομημένο σε ενότητες και θεματικές κατηγορίες ανάλογες με τα γεγονότα της ελληνικής ιστορίας από το 1897 ως σήμερα.

Το φωτογραφικό αρχείο του Πολεμικού Μουσείου είναι προσβάσιμο στους ερευνητές δύο φορές την εβδομάδα, Τρίτη και Πέμπτη από τις 09:00 έως 13:00 και διατίθενται ψηφιακά αντίγραφα φωτογραφιών έναντι αντιτίμου.

Κινηματογραφικό

Το Πολεμικό Μουσείο διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα αρχεία των Βαλκανίων  τα οποία χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για την παραγωγή ταινιών, λειτουργεί από το 1979 (περιέχοντας υλικό από το 1897 μέχρι σήμερα)   και δημιουργήθηκε από ταινίες που υπήρχαν στην κατοχή του Ελληνικού Στρατού από την παλιά τηλεόραση των Ενόπλων Δυνάμεων (ΤΕΔ, ΥΕΝΕΔ). Οι χρησιμοποιούμενες εικόνες είναι προϊόν  ριψοκίνδυνης προσπάθειας των κινηματογραφιστών της εποχής προκειμένου να καταγράψουν τα αυθεντικά πολεμικά γεγονότα, τη πολιτική επικαιρότητα και τα γεγονότα της καθημερινής ζωής.

Μετά από μεγάλη έρευνα σε Ευρώπη και Αμερική, περιήλθε στο αρχείο οτιδήποτε έχει σχέση με την Ελλάδα από το 1897 μέχρι και το 1935 και σε συνδυασμό με την απόκτηση του αρχείου του Γ. Φιλή  (που είχε κάνει την ίδια έρευνα πολύ πιο αναλυτικά) δόθηκε η δυνατότητα να διαθέτει υλικό σχεδόν για κάθε ιστορικό γεγονός που συνέβη στην Ελλάδα και κινηματογραφήθηκε σε αυτή την περίοδο.

Το σπουδαιότερο και σπανιότερο υλικό είναι αυτό που έχει αποκτηθεί από ιδιώτες δωρητές οι οποίοι είτε το κατείχαν από τρίτους είτε το κινηματογράφησαν ερασιτεχνικά. Το 1980 αγοράστηκε από τους Γερμανούς όλο το υλικό των επίκαιρων 1941-1942 που αφορούσε την Ελλάδα, καθώς επίσης και ένα μεγάλο μέρος των ιταλικών και αγγλικών επικαίρων. Η συλλογή συμπληρώθηκε με το αρχειακό υλικό το οποίο αποκτήθηκε για τις παραγωγές του Κώστα Σισμάνη για το Μουσείο και την ΥΕΝΕΔ.

Το οπτικοακουστικό αρχείο του Πολεμικού Μουσείου έχει στην κατοχή του συναφή υλικά που αφορούν την Κύπρο από το 1950 και μετά, ραδιοφωνικό αρχείο του 1960 με αφηγήσεις αγωνιστών της περιόδου του Μακεδονικού Αγώνα έως και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το αρχείο περιλαμβάνει φιλμ 16 και 35 χιλιοστών και καταβάλλεται συστηματική προσπάθεια για την ψηφιοποίησή του.

Πρόσφατα  περιήλθαν στη κατοχή του Μουσείου το κινηματογραφικό αρχείο του ΥΠΕΞ και το αρχείο της ΥΕΝΕΔ και της εκπομπής «Επί των Επάλξεων» σύντομο ιστορικό των οποίων αναφέρεται παρακάτω:

• Κινηματογραφικό αρχείο του ΥΠΕΞ

Δημιουργήθηκε με στόχο να συμβάλει στη διάσωση, την προβολή και την αξιοποίηση της οπτικοακουστικής κληρονομιάς της χώρας, αναγνωρίζοντας την τεράστια σημασία των οπτικοακουστικών τεκμηρίων για την πολιτική, διπλωματική, κοινωνική και πολιτιστική ιστορία του τόπου. Το υλικό του κινηματογραφικού αρχείου περιλαμβάνει άπειρες  ώρες κινηματογραφικών επίκαιρων από την Ελλάδα και όλο τον κόσμο, προπαγανδιστικές ταινίες, αποσπάσματα από παλιά και σπάνια ντοκιμαντέρ . Ενδεικτικά αναφέρονται οι ταινίες των αδελφών Lumieres και Μανάκια, ανταποκρίσεις από τους Βαλκανικούς Πολέμους, τη Ρωσική Επανάσταση και τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πλούσιο υλικό επίκαιρων αναφέρεται στη Μικρασιατική Εκστρατεία και την περίοδο του Μεσοπολέμου σε Ελλάδα και Ευρώπη, στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και στον Εμφύλιο, στη Δικτατορία, στην εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο έως και την επάνοδο της Δημοκρατίας και στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης στην Ελλάδα. Στο παραπάνω πλαίσιο το κινηματογραφικό αρχείο δημιούργησε τον φορέα «Αρχείο – Ντοκιμαντέρ», συνεργαζόμενο με ιδιώτες παραγωγούς και φορείς, όπου συγκεντρώνονται και ταξινομούνται τόσο η σύγχρονη και παλαιότερη παραγωγή ελληνικών ντοκιμαντέρ όσο και ντοκιμαντέρ της διεθνούς παραγωγής, ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για την ελληνική ιστορία.

• Αρχείο της ΥΕΝΕΔ και της εκπομπής «Επί των Επάλξεων»

Αποτελεί ένα αρχείο 150 περίπου ωρών με ιστορικά και στρατιωτικά θέματα, καθώς και την επικαιρότητα της εποχής εκείνης, από το 1950 έως το 1980.

Με τη βοήθεια του αρχείου του Πολεμικού Μουσείου έχουν δημιουργηθεί περίπου 70 ντοκιμαντέρ (20 έως 60 λεπτών), για όλη την Ελληνική Ιστορία από το 1900 έως σήμερα, 650 περίπου τηλεοπτικές εκπομπές (με τίτλο «Στιγμές Ιστορίας» που προστίθενται στην « Αρετή  και  Τόλμη» οι οποίες προβάλλονται κάθε Κυριακή στην ΕΡΤ) και  50 περίπου θεματικές ενότητες επ ωφελεία του ΓΕΕΘΑ συναφείς με την ιστορία, Στρατιωτικές Μονάδες, τηλεοπτικά σποτ κλπ.